Het is pasen. En dit jaar extra speciaal. Te midden van een medische en economische crisis vieren we het feest van de wederopstanding. En dat voelt gek want we zitten gedwongen thuis met een gesloten economie. Een economie die als gevolg van die sluiting in een recessie of misschien zelfs depressie terecht komt.
De indammingsfase
In de vorige editie van deze nieuwsbrief schreven we over de verschillende fases die deze crisis kent. We zitten nu in de indammingsfase, en het lijkt erop dat we in Europa succesvol zijn in het indammen van de uitbraak. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk lopen achter op Azië en Europa. En doordat ze later zijn gaan indammen, zal hun indammingsfase naar verwachting langer duren. Een succesvolle indammingsfase is belangrijk omdat we daarmee continuïteit van ons medische systeem waarborgen. En dat is van cruciaal belang voor de economische wederopstanding.
Medisch belang vs Economische belang
In de afgelopen weken is duidelijk geworden dat het niet zomaar een griep is. Toch wordt regelmatig het gevoerde beleid van een intelligente of volledige lockdown bekritiseert. Het zou onnodige economische schade berokkenen. Alle kritiek op het beleid is welkom en het is ook heel Nederlands om kritisch te zijn, maar laten we even teruggaan naar de basis van deze fantastische samenleving waarin we leven. Tot de doelen van onze maatschappij behoren veiligheid van de burgers en gelijke behandeling. En juist deze doelen komen bij een ongecontroleerde uitbraak van Covid-19 in het gedrang. Medische veiligheid en mogelijkheid tot behandeling behoren tot de uitgangspunten van onze maatschappij. En door de intelligente lockdown kunnen we daaraan voldoen. Zonder de medische veiligheid kunnen we ook de economische veiligheid niet waarborgen.
Economie in oorlogstijd
Hoewel sommige bedrijven lijken te profiteren van deze crisis raakt het de meeste sectoren van de economie hard. Veel bedrijven zien hun omzet voor een groot deel of zelfs volledig wegvallen. Mensen zijn hun baan al kwijtgeraakt of zullen dat in de komende maanden gaan doen. Industrieën schakelen over naar goederen om de medische nood te ledigen zoals ventilatoren, handgel of mondkapjes. De vergelijking met een oorlogsindustrie is dan al snel gemaakt. En deels wel terecht. We voeren een mondiale strijd tegen een onzichtbare en ongrijpbare vijand. Opeens vanuit het niets. En dat terwijl we in een periode bezig waren waarin we al 75 jaar geen oorlog meer gekend hebben (althans niet op Westerse bodem). Al 75 jaar geen infrastructuur meer die plat gelegd werd of winkels die geen producten meer hadden of gedwongen gesloten moesten worden. En de laatste 38 jaar een almaar dalende rente die zelfs negatief werd. De combinatie van die twee unieke gebeurtenissen in de geschiedenis hebben ons lui gemaakt. Er zijn zombie bedrijven ontstaan; bedrijven die vooral bestaan vanwege goedkoop geld. Veelal bedrijven met een lage marge en weinig vet op de botten. Deze bedrijven zullen als eerste omvallen in deze economische crisis, net als mensen met een zwakke gezondheid meer risico lopen om om te vallen in deze medische crisis. Door Covid-19 wordt de economie ook gereinigd. Sterke ondernemers en bestuurders komen boven drijven. Ze passen hun plan aan aan de omstandigheden en benutten de kansen.
Intelligente lockdown intelligent gebruiken
Covid-19 is een echte zwarte zwaan, een onverwachte gebeurtenis met een enorme impact. Nassim Taleb schreef in 2007 een boek over de psychologische effecten van zwarte zwanen. Hij beschrijft in het boek hoe hij als 16 jarige opgroeide in Beiroet dat toen onder vuur lag van Israël en de PLO. Hij bracht talloze uren door in beschermende bunkers. In deze lockdown maakte hij plannen voor zijn verdere leven en putte uit de verhalen van ondermeer een tandarts. In de gesprekken met de tandarts werd het de jonge Taleb duidelijk dat zijn toekomstige keuzes van grote invloed zouden zijn op zijn economische voorspoed en flexibiliteit. En dit geldt ook voor ons in deze economische periode van lockdown. Het doet een beroep op ons incasseringsvermogen, op onze creativiteit en innovativiteit. Als we als maatschappij en individuen slim gebruik maken van deze periode dan kunnen we in de herstelfase de vruchten plukken van de offers die we nu maken. Gelukkig leven we in een economische maatschappij die deze offers kan brengen. We hebben de mogelijkheid om bedrijven tijdelijke hulp te bieden. Werknemers van een basisuitkering te voorzien. De enige manier waarop we dat ook in de toekomst kunnen blijven doen is het voorbeeld volgen van de generaties voor ons.
Het economische dal ligt voor ons
Nu we in de indammingsfase zitten en die mogelijk langer duurt, moeten we rekening houden met zware economische gevolgen. De uitgerolde steunpakketten kunnen de eerste klappen opvangen maar een economische recessie met oplopende staatsschulden lijkt onafwendbaar. En de geschiedenis leert ons dat we dat we dat kunnen overleven. China, nu de tweede economie ter wereld, overleefde de economische revolutie van Mao ternauwernood. Duitsland en Japan werkten zich na vernietigende wereldoorlogen op tot economische leiders. En ook onze eigen Nederland heeft haar veerkracht keer op keer bewezen. Ontploffende staatsschuld na de regeerperiode Den Uyl in de jaren zeventig werd opgevangen door heftige belastingen. Begin jaren tachtig was het hoogste tarief in de inkomstenbelasting 72%. Na deze zware periode begon economische groei aangejaagd door innovatie.
Het is innovatie tijd!
Ook nu zal de economie hervormd worden. Productieprocessen zullen beter gespreid worden om niet langer afhankelijk te zijn van één land. De toegenomen flexibiliteit van arbeid zal leiden tot meer thuiswerken of in ieder geval flexibeler werken. Er zal nog meer geïnvesteerd worden in vitale onderdelen van de economie, zoals het internet en de stabiliteit en snelheid daarvan. Bedrijven die deze crisis overleven (gelukkig de grote meerderheid) zullen flexibeler opereren en toekomstige kansen sneller benutten. Voor (actieve) beleggers biedt deze economische wederopstanding kansen. We zijn er klaar voor!
